Preika jolaftan i Rindal kyrkje

 Lene Gåsvatn har sendt inn sin preken fra julaften i Rindal kirke:

Kva skjer når himmel og jord møtest mellom Maria sine hofter, blir eit menneske og blir født? Kva skjer med Maria og Josef og kva skjer med dei fyrste som fèr på barselbesøk? Mykje vitnar om at horisontane blir vidare. Og Maria sitt hjarte, der ho lagrar alt som skjer, blir større. Slik vart preika i Rindal kyrkje jolaftan:

Rindal krk., jolaftan -23. Lukas 2,1-20.

I dei dagane lét keisar Augustus lysa ut at det skulle takast manntal over heile verda. Dette var første gongen dei tok manntal, og det hende medan Kvirinius var landshovding i Syria. Då fór alle heim, kvar til sin by, og skulle skriva seg i manntalet.

Også Josef drog då frå byen Nasaret i Galilea og opp til Judea, til Davidsbyen, som heiter Betlehem, for han høyrde til Davids hus og ætt og skulle skriva seg der saman med Maria, som var lova bort til han. Ho venta då barn. Og medan dei var der, kom tida då ho skulle føda, og ho fekk son sin, den førstefødde.

Ho sveipte han og la han i ei krubbe, for det var ikkje husrom for dei.

Det var nokre gjetarar der i området som var ute på marka og heldt vakt over flokken sin om natta. Med eitt stod ein Herrens engel framfor dei, og Herrens herlegdom lyste kringom dei. Då vart dei gripne av stor redsle. Men engelen sa til dei:

«Ver ikkje redde! Sjå, eg kjem til dykk med bod om ei stor glede, ei glede for heile folket:

I dag er det fødd dykk ein frelsar i Davids by. Han er Messias, Herren. Og det skal de ha til teikn: De skal finna eit barn som er sveipt og ligg i ei krubbe.» Brått var det ein stor himmelhær saman med engelen; dei lova Gud og song:

«Ære vere Gud i det høgste, og fred på jorda blant menneske Gud har glede i!»

Då englane hadde fare attende til himmelen, sa gjetarane til kvarandre: «Lat oss gå inn til Betlehem og sjå dette som har hendt, det som Herren har kunngjort for oss.» Så skunda dei seg dit og fann Maria og Josef og det vesle barnet som låg i krubba. Då dei fekk sjå det, fortalde dei alt som hadde vorte sagt dei om dette barnet.

Alle som høyrde på, undra seg over det gjetarane fortalde. Men Maria gøymde alt dette i hjartet sitt og grunda på det. Og gjetarane vende attende. Dei lova og prisa Gud for alt dei hadde høyrt og sett; alt var slik som det var sagt dei.

Kven er du, Maria? Mange kunstnarar har måla deg. Oftast i blå kappe. Huden er glatt og ansiktstrekka er kva me kallar fine. Maria er ei flott, ung dame, slik me har fått henne framstilt for oss. Me kan liksom ikkje sjå for oss ei Maria som er lite vakker – kva no enn det vil seia å vera vakker. Eller høg som meg. Eller dum, brautande og frekk.

Og så har ho eit fint hjarta, Maria. Under hjarta har ho bore frelsaren vår gjennom eit heilt svangerskap. Han har hatt sitt eige, mørke rom der mellom hoftene hennar og vakse på næring ifrå mor si. Inntil no. Inntil julenatt. Inntil denne tida me kallar høgtid fordi tida er heilag.

Heilag tid er det me har fått. Og akkurat like lite som me kan styre tida slik ho kjem til oss, kan me fornekte at tida me no har er heilag. Høgtida er heilag tid uansett om me likar det eller ikkje.

Og kvifor skulle me ikkje like det? Kvifor skulle me ikkje berre ta imot alt som er lagt føre oss til vårt eige beste? Kvifor ikkje?

Maria gjer det. Ho tek imot det ho får: Utfordringa frå Gud, slik han syner seg i ein engel og ber henne om å låne kropp og plass til han. Ho tek imot sonen sin når han blir født i stallen. Ho tek imot det fyrste barselbesøket, ein flokk fillete og frosne gjetarar. Og ho tek imot forteljinga deira om englar og fred på jorda.

Alt blir lagra i hjarta hennar og ho gløymer det ikkje.

Høgtid betyr heilag tid. Tid som er ulik vår eiga. Ho er ny. Ho bèr framtida med seg – slik framtida kjem til oss mellom høy og filler i ein vesal stall.

Så kan ein altids lure på korleis det går an å snakke om heilag tid i samtida som er vår, i ein verden som så tydeleg syner oss kva vondskap menneske kan stelle i stand.

Og dessverre treng me heller ikkje sjå heilt til Midtøsten eller Ukraina for å fange inn samtida – me treng ikkje reise lengre enn til vårt eige tankegods.

Korleis snakke om den heilage tida i vår vonde samtid?

Det er faktisk såre enkelt: Eg snakkar til meg sjølv som eg snakkar til dykk, me er ikkje så ulike nokon av oss i det me har av sorgar og lengslar, svolt og begjær etter horisontane som er vidare enn dit me ser.

Desse horisontane opnar seg over gjetarane jolenatt slik dette som har skjedd opnar våre stengslar i djupet av sjela. Maria gøymer alt som skjer i hjarta sitt og grunnar på det, tenkjer på det, let det prege seg.

Blir Maria aldri meir lei seg etter dette? Blir ho eit betre og rausare menneske? Blir ho snillare? Sanneleg om eg veit. Ei heller om det har så stor betydning.

Så lenge det som betyr noko er han som kjem til oss og er hjå oss: Gud er komen til ei gudsforlatt jord. Han kviler mellom høy og filler i ei krubbe – som han kan gje oss kvile frå oss sjølve og alt vårt strev.

For igrunn kjem alt meir an på han som frelsar oss enn oss som treng frelse. Heldigvis. Og takk, Gud, for denne heilage tida.

Lovet være du, Gud,

skjult i ditt evige lys,

du som viste deg i barnet i Betlehem.

Nå skinner lyset i mørket,

nå ser vi din herlighet på jorden.

Vi undrer oss og takker deg.

Herre, kom og fyll julen

med liv og glede fra deg.

La ditt ord og din Ånd bli i oss,

så vi fylles av din fredag

og lovsynger din frelse,

din Sønn, Jesus Kristus,

fra evighet til evighet.

Høgtidsbøn for Jolaftan, Norsk Salmebok 2013.